Dubbele binding (communicatie)

Een dubbele binding (Engels: double bind) is een dilemma in de communicatie, waarbij een individu (of groep) twee of meer tegenstrijdige boodschappen ontvangt. Het is een situatie waarin adequaat reageren op de ene boodschap, het in gebreke blijven van de andere boodschap betekent, en omgekeerd. Hierdoor zit de ontvanger, wat hij ook doet, altijd fout. Met andere woorden: de ontvanger kan geen commentaar leveren op het conflict, kan het niet oplossen, en kan zich ook niet aan de situatie onttrekken. In de taalfilosofie is het verschijnsel bekend als pragmatische paradox.

Doorgaans bevat een dubbele binding verschillende abstractieniveaus wat betreft de boodschappen en deze boodschappen kunnen of gegeven worden binnen de context van de situatie, of overgebracht worden door middel van intonatie of lichaamstaal. Er treden verdere complicaties op als vaak voorkomende dubbele bindingen deel uitmaken van een aanhoudende relatie, waarop het individu of de groep is aangewezen.^[1][2]

1. ↑ Bateson, G., Jackson, D. D., Haley, J. & Weakland, J., 1956, Toward a theory of schizophrenia. (in: 'Behavioral Science', vol.1, 251-264)
2. ↑ Bateson, Gregory (1972). Steps to an Ecology of Mind: Collected Essays in Anthropology, Psychiatry, Evolution, and Epistemology. University Of Chicago Press.